Dấu hiệu nhận biết bơm xăng có vấn đề? Cách kiểm tra?

Bơm xăng đóng vai trò then chốt trong hệ thống nhiên liệu, đảm bảo cung cấp áp suất và lưu lượng xăng phù hợp đến kim phun hoặc bộ chế hòa khí. Khi bơm xăng gặp sự cố, hiệu suất động cơ sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, kéo theo nhiều hệ lụy khác về vận hành và tiêu hao nhiên liệu. Thực tế, không phải ai cũng có thể dễ dàng phát hiện ra các dấu hiệu bất thường từ bộ phận này. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức cơ bản để nhận biết bơm xăng đang gặp vấn đề cũng như hướng dẫn các bước kiểm tra nhanh và chính xác.

Bơm xăng xe máy là gì? 

Bơm xăng xe máy là một bộ phận quan trọng thuộc hệ thống nhiên liệu của xe

Bơm xăng xe máy là một bộ phận quan trọng thuộc hệ thống nhiên liệu của xe, có chức năng chính là hút xăng từ bình chứa và đẩy nó đến vòi phun xăng (kim phun) với áp suất phù hợp. Áp suất này đảm bảo nhiên liệu được phun tơi và mịn, hòa trộn đều với không khí trước khi đi vào buồng đốt của động cơ. Nhờ có bơm xăng, động cơ xe máy mới nhận được lượng nhiên liệu cần thiết để hoạt động ổn định và hiệu quả ở mọi dải tốc độ và tải trọng.

Bơm xăng xe tay ga là loại bơm tuabin, trục động cơ được tích hợp các cánh tuabin và đẩy nhiên liệu đi khi quay. Thể tích của bơm không thay đổi nên không có mạch đập nhiên liệu trong hệ thống. Bơm xăng này được các nhà sản xuất xe tay ga ưa chuộng vì chạy trơn, nhanh và khá bền. Tuy nhiên vẫn có khả năng sau một thời gian sử dụng bơm xăng xe tay ga của bạn sẽ có thể bị xuống cấp.

Cấu tạo của bơm xăng xe máy

Thông thường bộ phận bơm xăng của xe máy sẽ sử dụng chế hòa khí. Còn những dòng xe hiện đại thì sử dụng hệ thống phun xăng điện tử Fi. Xe máy dùng hai hệ thống này đều có sự khác biệt rõ rệt.

Hệ thống bơm xăng chế hòa khí (bình xăng con)

Hệ thống bơm xăng chế hòa khí là loại hệ thống cổ điển, thường được sử dụng trên những dòng xe máy cũ hơn. Cấu tạo của hệ thống này khá đơn giản, bao gồm ba bộ phận chính: đầu hút xăng từ bình xăng lớn, ống nối dẫn xăng đến đầu quy lát và cuối cùng là đầu ống dẫn xăng xuống chế hòa khí. Ngoài ra, hệ thống còn được thiết kế thêm tấm da bơm và lò xo bên trong để tạo sức nén cần thiết cho quá trình hút xăng.

Nguyên lý hoạt động của hệ thống này dựa trên nguyên lý cơ học đơn giản. Khi người lái xe nhấn nút xupap, không khí bên trong bơm xăng bị nén, tạo ra áp suất âm. Áp suất này kéo miếng da bơm đậy lỗ hút xăng lên, khiến xăng từ bình xăng lớn được hút vào lòng bơm. Sau đó, xăng được đẩy xuống chế hòa khí, nơi nó sẽ được trộn đều với không khí để tạo hỗn hợp xăng-không khí đốt cháy trong xi lanh.

Hệ thống này có ưu điểm là đơn giản, dễ bảo trì và sửa chữa. Tuy nhiên, nó cũng có nhược điểm là hiệu suất không cao, dễ bị biến chứng khi tấm da bơm hao mòn hoặc lò xo mất đi sức nén. Hơn nữa, do tính chất cơ học, hệ thống này không thể điều chỉnh lượng xăng một cách chính xác, dẫn đến hiệu suất động cơ không ổn định và tiêu thụ nhiên liệu không hiệu quả.

Hệ thống phun xăng điện tử FI

Trái ngược với hệ thống chế hòa khí, hệ thống phun xăng điện tử FI là một bước tiến lớn trong công nghệ xe máy hiện đại. Cấu tạo của hệ thống này phức tạp hơn, bao gồm lưới lọc, chân đế với cảm biến báo xăng, mô tơ bơm xăng và cụm bơm có van điều áp. Nguyên lý hoạt động của hệ thống này dựa trên sự tích hợp của điện tử và cơ học.

Khi khóa điện được mở, một nguồn điện 12V được cung cấp cho bộ điều khiển. Bộ điều khiển này nhận tín hiệu từ cảm biến CKP (cảm biến vị trí cam) và kích hoạt bơm xăng. Bơm xăng sẽ dập mát trong thời gian 3-5 giây để tạo áp suất cần thiết cho quá trình phun xăng. Từ lúc đề máy đến khi xe chạy, bộ điều khiển luôn theo dõi và điều chỉnh lượng xăng được phun vào động cơ thông qua bộ phận điều áp. Nhờ vậy, lượng xăng luôn được điều chỉnh chính xác theo yêu cầu của động cơ, đảm bảo hiệu suất và tiết kiệm nhiên liệu.

Hệ thống phun xăng điện tử FI có nhiều ưu điểm so với hệ thống chế hòa khí. Nó có khả năng điều chỉnh lượng xăng một cách chính xác, giúp động cơ hoạt động ổn định, tiết kiệm nhiên liệu và giảm phát thải. Tuy nhiên, hệ thống này cũng có nhược điểm là phức tạp hơn, khó bảo trì và sửa chữa hơn, đồng thời yêu cầu chi phí đầu tư cao hơn.

Hai hệ thống bơm xăng chế hòa khí và phun xăng điện tử FI đều có ưu điểm và nhược điểm riêng, phù hợp với các loại xe máy khác nhau. Hệ thống chế hòa khí vẫn được sử dụng trên nhiều dòng xe cũ nhờ sự đơn giản và dễ bảo trì, trong khi hệ thống phun xăng điện tử FI ngày càng trở nên phổ biến trên các dòng xe hiện đại nhờ hiệu suất và tính tiết kiệm cao hơn. Sự khác biệt giữa hai hệ thống này không chỉ thể hiện qua cấu tạo và nguyên lý hoạt động, mà còn qua sự phát triển của công nghệ xe máy nói chung.

Dấu hiệu nhận biết bơm xăng có vấn đề

Bơm xăng hư hỏng rất dễ nhận biết 

Bơm xăng là một bộ phận then chốt trong hệ thống cung cấp nhiên liệu của xe tay ga, có nhiệm vụ hút xăng từ bình chứa và đẩy đến kim phun hoặc chế hòa khí với áp suất ổn định. Khi bộ phận này gặp trục trặc, chiếc xe của bạn sẽ không thể vận hành trơn tru, thậm chí có thể "đình công" giữa đường. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu hỏng hóc bơm xăng sẽ giúp bạn có biện pháp xử lý kịp thời tránh những phiền toái không đáng có.

Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến nhất cho thấy bơm xăng xe tay ga của bạn có thể đang gặp vấn đề:

Xe không nổ máy, nổ máy không đều hoặc nổ máy nhưng không chạy được

Đây là một trong những biểu hiện rõ ràng và dễ nhận thấy nhất. Khi bạn cố gắng khởi động, xe có thể hoàn toàn im lặng, hoặc động cơ có cố gắng nổ nhưng không thành công, hoặc nổ được vài tiếng rồi tắt ngấm. Đôi khi, xe nổ máy được nhưng khi vào ga thì lại lịm dần rồi tắt hẳn. Nguyên nhân sâu xa là do bơm xăng không cung cấp đủ hoặc không cung cấp nhiên liệu đến buồng đốt, khiến quá trình đốt cháy không thể diễn ra.

Hiện tượng bỏ máy, động cơ rung giật, giảm công suất

Bạn có thể cảm nhận rõ ràng động cơ nổ không đều, tiếng máy không còn "tròn" như trước, đôi khi có cảm giác "hụt hơi" như có xi-lanh hoạt động, có xi-lanh không. Điều này dẫn đến động cơ bị rung giật mạnh hơn bình thường và công suất xe giảm sút đáng kể, xe tăng tốc yếu ớt. Nguyên nhân chính của hiện tượng này thường là do bơm xăng bị nghẹt. Khi đó, lượng xăng đi qua bơm lúc nhiều lúc ít, không đảm bảo cung cấp mức nhiên liệu cần thiết và ổn định cho động cơ. Sự thiếu hụt nhiên liệu không đồng đều này khiến các kỳ nổ diễn ra không liên tục, gây ra hiện tượng bỏ máy.

Xe bị hao xăng bất thường

Việc xe đột nhiên "uống xăng" nhiều hơn bình thường có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, và bơm xăng gặp vấn đề là một trong số đó. Cụ thể, khi lọc xăng trong cụm bơm bị nghẹt, lượng xăng cấp đến buồng đốt sẽ không đều. Lúc thiếu, động cơ sẽ khó nổ, hụt hơi khi tăng tốc và giảm công suất. Nhưng cũng có lúc, do áp suất không ổn định, nhiên liệu lại được bơm vào quá nhiều so với nhu cầu thực tế của động cơ. Lượng xăng thừa này không cháy hết sẽ bị thải ra ngoài qua đường ống pô, vừa gây hao xăng, vừa gây ô nhiễm môi trường.

Xe bị chết máy bất thường giữa đường

Một tình huống gây khó chịu và tiềm ẩn nguy hiểm là khi xe đang vận hành bình thường bỗng nhiên chết máy. Đôi khi, sau khi để máy nguội một thời gian, xe có thể khởi động và chạy lại được một quãng ngắn rồi lại tái diễn tình trạng cũ. Hoặc, xe có thể khởi động bình thường vào buổi sáng, nhưng chỉ sau một lúc vận hành lại bị chết máy và sau đó không thể khởi động lại nữa. Hiện tượng này thường là do bơm xăng quá bẩn, làm áp suất nhiên liệu tới buồng đốt không đủ và không ổn định, khiến động cơ không thể duy trì hoạt động.

Tiếng gõ lạ ở đầu máy khi động cơ nóng

Sau khi khởi động và xe chạy được một lúc, động cơ dần nóng lên, bạn có thể nghe thấy những tiếng gõ "lách tách" hoặc "cà giật" bất thường từ khu vực đầu máy. Tiếng máy nổ không đều và có xu hướng muốn tắt. Tình trạng này xảy ra do lượng nhiên liệu được bơm vào buồng đốt không đủ, làm giảm áp suất bên trong buồng đốt. Chính sự thiếu hụt nhiên liệu này, thường do lọc xăng quá dơ làm cản trở dòng chảy, khiến động cơ hoạt động yếu ớt và tạo ra những tiếng động khó chịu.

Chủ xe cần chú ý quan sát và đưa xe đi kiểm tra kỹ thuật khi gặp những biểu hiện này để tránh gây hư hỏng nghiêm trọng hơn, đồng thời đảm bảo an toàn khi tham gia giao thông.

Các kiểm tra nhận biết bơm xăng bị hỏng

Quá trình kiểm tra bơm xăng không quá phức tạp 

Khi xe máy gặp trục trặc, đặc biệt là trong tình trạng quay nhưng không nổ được, một trong những nguyên nhân chủ yếu có thể là bơm xăng bị hỏng. Dưới đây là một số kiểm tra cơ bản giúp bạn nhận biết và khắc phục sự cố này.

• Kiểm tra bình chứa nhiên liệu: Hãy đảm bảo rằng xe máy của bạn còn đủ nhiên liệu. Xe hết xăng hoặc gần hết nhiên liệu sẽ khiến bơm xăng không thể hút xăng để giúp xe hoạt động. Nếu nhiên liệu đã hết, chỉ cần nạp thêm xăng và thử đề nổ bình thường. Nếu xe vẫn không hoạt động, hãy tiến hành các kiểm tra khác.
• Kiểm tra vạch xăng và nhiên liệu trong bình chứa: Hãy mở nắp bình chứa và kiểm tra xem lượng nhiên liệu còn lại. Đồng thời, bạn cũng nên kiểm tra vạch xăng xem có bị rò rỉ hay không. Nếu phát hiện vấn đề, hãy sửa chữa ngay lập tức.
• Kiểm tra tiếng ồn từ bơm xe: Một cách đơn giản để nhận biết bơm xăng có vấn đề hay không là lắng nghe tiếng ồn khi mở khóa xe. Thông thường, khi mở chìa khóa, sẽ có tiếng bơm hoạt động trong khoảng 2 giây. Bạn có thể bật nắp bình chứa để quan sát và nghe rõ hơn. Nếu không nghe thấy tiếng động, có thể bơm xăng gặp vấn đề do không nhận được tín hiệu từ ECU, hoặc mạch điện bơm bị hỏng.
• Kiểm tra lọc xăng: Khi xe đề nổ không được hoặc chết máy đột ngột, rất có thể do lọc xăng bị bẩn. Vì vậy, bạn nên thường xuyên kiểm tra và thay bộ lọc xăng theo định kỳ. Hiện tượng lọc xăng bị kẹt hoặc cặn bẩn được loại bỏ sẽ giúp động cơ hoạt động ổn định hơn.
• Kiểm tra đường ống chân không trên van điều áp FPR: Trong trường hợp xe đang chạy nhưng lại có hiện tượng bị giật và dừng đột ngột, hãy kiểm tra ống chân không. Rút ống chân không ra khỏi van điều áp và kiểm tra xem có bị ướt không. Nếu bị ướt, đó là dấu hiệu xăng đã lọt vào do màng cao su trong van điều áp đã bị thủng. Lúc này, thay thế van điều áp mới sẽ khắc phục được tình trạng này.

Chỉ với những thao tác đơn giản, bạn hoàn toàn có thể tự mình kiểm tra và nhận biết bơm xăng bị hỏng. Tuy nhiên, khi gặp các vấn đề phức tạp hơn, đừng ngại nhờ sự hỗ trợ từ các kỹ thuật viên chuyên nghiệp để đảm bảo an toàn và hiệu quả tối ưu cho xe máy của bạn.

Cách vệ sinh bơm xăng xe máy

Thường xuyên kiểm tra bơm xăng xe máy 

Bên cạnh các kiểm tra cơ bản việc bảo dưỡng và vệ sinh bơm xăng xe máy thường xuyên cũng giúp cho xe hoạt động tốt nhất. Bạn chỉ cần kiểm tra hệ thống lưới lọc xăng và cụm bơm xăng. Bạn cũng có thể làm sạch muội than trong mô tơ, tuy nhiên đây chỉ là giải pháp tạm thời vì muội than có thể bám lại sau 2 tuần dẫn đến bơm xăng bị yếu trở lại. Nếu gặp tình trạng phức tạp hơn, tốt nhất bạn nên có những kiểm tra chuyên dụng để sớm khắc phục.

Lưu ý: Khi bơm xăng có dấu hiệu bất thường bạn nên đưa xe tới những trung tâm sửa chữa để những kỹ thuật viên có kinh nghiệm nhất kiểm tra, bởi việc mở hệ thống bơm xăng rất phức tạp, đòi hỏi trình độ chuyên môn cao. Hãy để thợ có trình độ cao mở và xử lý để tránh làm hư hại đến hệ thống này.

Lời kết 

Bơm xăng là một bộ phận nhỏ nhưng đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong hệ thống vận hành của xe. Nếu bỏ qua những dấu hiệu cảnh báo ban đầu, bạn có thể sẽ phải đối mặt với tình trạng chết máy giữa đường hoặc hỏng hóc nặng hơn. Do đó, việc kiểm tra định kỳ và kịp thời thay thế bơm xăng khi có dấu hiệu bất thường là điều không thể xem nhẹ.